صنعت فولاد کشور در سال‌های اخیر با چالش‌های جدی انرژی مواجه شده است. تأثیر کمبود برق و گاز بر کاهش تولید میلگرد به‌ویژه در فصل‌های تابستان و زمستان، علاوه بر افت ظرفیت تولید، بر قیمت‌ها و عرضه این محصول استراتژیک در بازار داخلی نیز اثرگذار بوده است. کاهش تولید میلگرد، صنایع پایین‌دستی از جمله ساخت‌وساز، خودروسازی و ماشین‌سازی را تحت فشار قرار داده و ضرورت اتخاذ راهکارهای بهینه مدیریت انرژی را بیش از پیش آشکار می‌کند.
صنعت فولاد و به‌ویژه تولید میلگرد، یکی از صنایع انرژی‌بر کشور محسوب می‌شود. این صنعت در تمام مراحل تولید، از ذوب تا نورد، وابستگی زیادی به برق و گاز طبیعی دارد. در سال‌های اخیر، با شدت گرفتن کمبود انرژی در فصول سرد و گرم، تولیدکنندگان میلگرد با مشکلات جدی مواجه شده‌اند.
قطعی برق در تابستان؛ ضربه‌ای به خطوط تولید
با افزایش مصرف برق خانگی در فصل تابستان، وزارت نیرو ناچار به مدیریت بار و قطع یا محدود کردن برق واحدهای صنعتی می‌شود. این مسئله باعث می‌شود بسیاری از کارخانه‌های فولاد و نورد، ظرفیت تولید میلگرد خود را کاهش دهند یا حتی خطوط را موقتاً متوقف کنند. نتیجه مستقیم این موضوع، کاهش عرضه میلگرد در بازار و افزایش قیمت‌ها است.
کمبود گاز در زمستان؛ تهدیدی برای صنایع فولادی
در فصل زمستان نیز اولویت مصرف گاز با بخش خانگی است. محدودیت‌های شدید در تأمین گاز صنایع فولادی موجب می‌شود کوره‌ها با ظرفیت پایین کار کنند. همین امر، علاوه بر کاهش تولید، به کاهش کیفیت محصولات فولادی نیز منجر می‌شود، چرا که نوسان در فرآیند حرارتی، اثر مستقیم بر خواص مکانیکی میلگرد دارد.
پیامدها بر بازار داخلی و قیمت میلگرد
-
کاهش عرضه و افزایش قیمت در بازار داخلی
-
افزایش هزینه تولید به دلیل توقف‌های مکرر
-
ایجاد بی‌ثباتی در بازار ساخت‌وساز به‌ویژه پروژه‌های عمرانی
-
افزایش واردات میلگرد به‌عنوان جایگزین تولید داخل
این شرایط نه تنها مصرف‌کنندگان داخلی را تحت فشار قرار می‌دهد، بلکه قدرت صادراتی ایران در حوزه میلگرد را نیز تضعیف می‌کند.
| فصل | پیامد اصلی | اثر بر بازار | اثر بر صنایع پایین‌دستی |
|---|---|---|---|
| تابستان | توقف یا کاهش ظرفیت خطوط تولید | کاهش عرضه میلگرد + افزایش قیمت | کند شدن پروژه‌های صنعتی |
| زمستان | افت راندمان کوره‌ها و کیفیت تولید | نوسان در قیمت‌ها + افزایش هزینه تولید | کاهش کیفیت مواد اولیه صنایع خودروسازی و ماشین‌سازی |
| هر دو فصل | توقف‌های مکرر در تولید و افزایش هزینه‌ها | بی‌ثباتی بازار داخلی میلگرد | افزایش واردات میلگرد و وابستگی به خارج |
راهکارهای پیشنهادی برای عبور از بحران انرژی
-
سرمایه‌گذاری در فناوری‌های کم‌مصرف و بهینه‌سازی انرژی در واحدهای فولادی
-
استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در کنار برق شبکه سراسری
-
ایجاد زیرساخت ذخیره‌سازی گاز و برق اضطراری برای صنایع بزرگ
-
همکاری نزدیک‌تر دولت و بخش خصوصی برای مدیریت بهینه مصرف انرژی
جمع‌بندی
کمبود برق و گاز در تابستان و زمستان، به یکی از جدی‌ترین چالش‌های صنعت فولاد ایران تبدیل شده است. برای حفظ پایداری تولید میلگرد و جلوگیری از افزایش قیمت‌ها، لازم است راهکارهای بلندمدت در حوزه انرژی و تکنولوژی در دستور کار قرار گیرد. در غیر این صورت، نه تنها بازار داخلی دچار نوسان خواهد شد، بلکه فرصت‌های صادراتی نیز از دست خواهد رفت.
